sobota, 23 czerwca 2012

Język instant


Czy można w miesiąc nauczyć się dowolnego języka obcego (w domyśle polskiego)? To pytanie bardzo często zadają mi obcokrajowcy, którzy podejmują wyzwanie opanowania – przynajmniej podstaw – polszczyzny. Moja wiedza oraz doświadczenie każą mi raczej odpowiedzieć negatywnie. Nie da się! To znaczy można, ale tak naprawdę nie można.
Dwa razy podjąłem wyzwanie uczestniczenia w intensywnych kursach językowych. Pierwszy raz uczyłem się języka łotewskiego, który zaczynałem ze znajomością tylko jednego zdania: Es esmu students no Polijas (Jestem studentem z Polski), a skończyłem po czterech tygodniach (100 godzin lekcyjnych + intensywna pracy w domu), gdy udało mi się zdać dość trudny egzamin ze znajomości tego języka. Po kolejnym miesiącu prawie nic już nie pamiętałem. Na szczęście następny kurs trwał już 5 miesięcy (2x1,5 godziny tygodniowo) i to on dopiero dał mi solidne podstawy łotewskiego.
Następną próbę podjąłem rok później. Tym razem na warsztat poszedł język Cervantesa, Marqueza i Llosy. A i poziom był troszeczkę wyższy, gdyż średniozaawansowany. Znowu czterotygodniowy kurs (5x45 min. x 5 dni), organizowany przez moim zdaniem najlepszą szkołę językową w Białymstoku, sprawdził się o tyle, że solidnie ugruntował to, czego nauczyłem się na kursie w tradycyjnym (2 x 1,5 godziny). I chociaż tuż po zakończeniu nauki wyjechałem na miesiąc do Madrytu, to wcale nie czułem, że to dzięki intensywnemu kursowi mogę biegle hablar español. Zdecydowanie więcej dala mi po prostu wcześniejsza, mniej intensywna, a dziś raczej wypadałoby powiedzieć powolna nauka.
Również jako nauczyciel nie mogę pochwalić się spektakularnymi sukcesami w intensywnych kursach. Czegoś tam udało mi się nauczyć, ale proporcja włożonej pracy do efektu była, przynajmniej jak dla mnie, niesatysfakcjonująca.
W przypadku języków obcych szybciej wcale nie znaczy lepiej. A często szybciej po prostu się nie da. Mózg nie jest bowiem maszyną, której można podkręcić obroty, dokupić dyski i RAM, aby działać szybciej i wydajniej. Potrzebuje czasu na przyswajanie, przetwarzanie, powtarzanie, odpoczynek i regenerację. Choć my bardzo byśmy życzyli sobie jakiegoś dopalacza i natychmiastowych efektów. W końcu mamy przecież instant coffee (kawa rozpuszczalna), instant soup (błyskawiczne zupki), jesteśmy przyzwyczajeni do instant access (natychmiastowy dostęp), chcemy odnosić instant successes (natychmiastowe sukcesy). Żyjemy instant, bo jesteśmy instant generation. I tylko nauka języków obcych nie chce być instant. Jeszcze nie.

niedziela, 17 czerwca 2012

Zupa, której nigdy nie było


A propos Magdy Gessler. Wybrałem się do Augustowa, aby odwiedzić restaurację Greek Zorbas (a może Grek Zorba?). Obecnie lokal chyba najbardziej znany (nie mylić z najbardziej popularnym) w całym mieście, właśnie ze względu na przeprowadzoną tam rewolucję warszawskiej restauratorki, kreatorki smaku i stylu.
Wnętrze nie do końca gesslerowskie, kuchnia pod względem podawanych potraw bardzo nierówna, ceny przystępne. Moje zaciekawienie zbudziła jednak zupa fakies. Przyznam, że pierwszy raz spotkałem się z tą nazwą, choć o fakes, czyli soczewicy już kiedyś słyszałem. Zaintrygowany zapytałem więc kelnera, jak należy mówić: fakes czy fakies. Pan Jarek – kelner, menager (menadżer?), przyjaciel rodziny – z rozbrajającym uśmiechem odpowiedział, że nie wie, bo tej zupy nigdy tu nie podawano. A powinien, skoro restauracja tego typu kwiatek językowy serwuje gościom w menu (meni?). I tylko w menu.
Greckie φακες ‘soczewica’ w wersji transliterowanej (zapis kolejnych liter) to fakes, ale w wersji transkrybowanej (fonetycznej, brzmieniowej) ma wymowę nieco bardziej miękką, czyli fakies. O wersjach transkrybowanych i transliterowanych pamiętają na pewno wszyscy studenci, którzy na zajęciach Gramatyki historycznej języka polskiego z mniejszym lub większym skutkiem próbowali odszyfrować brzmienie najstarszych zabytków naszego języka.
Ważne jest, czy dany wyraz przywędrował do naszego języka za pośrednictwem pisma czy mowy. Raczej nie pomylę się, jeśli powiem, że w naszym kraju za przyrządzanie greckich smakołyków wzięli się głównie Polacy. Kuchnia śródziemnomorska dostała się więc na nasze stoły raczej dzięki książkom kucharskim, a więc za pośrednictwem pisma. Częściej więc spotkamy się z fakes, bo ta wersja bliższa jest greckiemu zapisowi.
Lubimy obce nazwy potraw, bo przecież jako zagraniczne często wydaje nam się po prostu lepsze. Jeszcze bardziej lubimy zagraniczne marki w sklepach. Szkoda tylko, że nie zawsze wiemy, jak należy je wymawiać. Zresztą skąd mamy wiedzieć, skoro nawet pracownicy sklepów lub restauracji, którzy serwują nam owe dania i towary, sami tego nie wiedzą. A ja pytam z uporem, jak należy przeczytać nazwy potraw: gyros, shoarma, tzatziki, fromage, bruschetta, gnocchi, fondeu, totilla czy marki sklepów: KappAhl, Camaieu, Zara, H&M, Levi’s, Nike, Reebok, Bijou Brigitte, Carrefour, Oragne, Quazi, Venezia.
Słowniki bardzo rzadko rejestrują podane wyrazy. Zresztą jeśli już, robią to z pewnym opóźnieniem. Nie zawsze mamy też czas i ochotę sprawdzać, z jakiego kraju pochodzi zagadkowa nazwa i jak się ją czyta w danym języku. Czasem wymaga to po prostu żmudnych poszukiwań. Ale kelner lub sprzedawca w końcu powinien to wiedzieć. A może jednak nie warto zawracać sobie tym głowy? W końcu fakies czy fakes pozostaje tylko na papierze, zarówno jako nazwa potrawy, jak i samo danie w restauracji Greek Zorba (Grek Zorba?).